Biedronkowo

Glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus L.) – gatunek byliny z rodziny makowatych (Papaveraceae Juss.). Jedyny gatunek w monotypowym rodzaju glistnik (Chelidonium). Pospolity w Europie i basenie Morza Śródziemnego.
Występuje też w Ameryce Północnej, przewieziony tam przez osadników jako
zioło lecznicze na choroby skóry. W Polsce jest pospolity na całym obszarze. W Polsce funkcjonują także nazwy: jaskółecznik (białostockie), celidonia (Pomorze), cyndalia (górnośląskie), cyngalia (kieleckie), glistewnik (Podlasie), złotnik (Wielkopolska), żółtnik (Mazowsze). Stara polska nazwa nawiązuje do wiary, że roślina ukazuje się wraz z powrotem jaskółek, a zamiera z ich odlotem.
Łodyga
Rzadko, odstająco owłosiona. Rozgałęzia się widlasto, osiąga do 90 cm wysokości, po przełamaniu wydziela pomarańczowy sok mleczny. Pod ziemią ciemnobrunatne, walcowate kłącze.
Liście
Pierzastosieczne, jajowate do okrągłych, nierówno, głęboko wcinane lub karbowane, górne 3-klapowe. Dolne długoogonkowe, górne krótkoogonkowe. Z wierzchu jasnozielone, spodem sinozielone.
Kwiaty
Złocistożółte, zebrane w baldaszkach po trzy do ośmiu, o średnicy do 2 cm. Korona składa się z 4 odwrotnie jajowatych płatków, kielich dwudziałkowy, wcześnie opadający. Jednokomorowy słupek z dwudzielnym znamieniem, liczne pręciki. W kwiatach brak miodników.
Owoc
Równowąska torebka, zewnętrznie przypominająca łuszczynę. Nasiona czarne, błyszczące.
Korzeń
Rozgałęziony, od zewnątrz brunatnoczerwony, na przełomie żółty.
Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od maja do sierpnia, kwiaty są równoczesne.
Owoce zawierają elajosom i są rozsiewane przez mrówki (myrmekochoria). Siedlisko: siedliska ruderalne, przydroża, obrzeża lasów, zarośla, potoki. Preferuje miejsca zacienione. Roślina nitrofilna i wskaĽnikowa gleb ilastych. Pospolity chwast w sadach i ogrodach. Gatunek charakterystyczny dla rzędu (O.) Glechometalia. Genetyka: Liczba chromosomów 2n=10, 12.

Roślina trująca. Ze względu na dość silne toksyczne własności leczenie tą rośliną może być przeprowadzane tylko za wiedzą i pod kontrolą lekarza. Nie może być stosowana pod koniec ciąży (pobudza skurcze macicy), w chorobie wrzodowej, przy jaskrze i ostrych nieżytach przewodu pokarmowego.
Zastosowanie
Roślina lecznicza:
Surowiec zielarski: ziele glistnika (Chelidonii Herba), korzeń glistnika (Chelidonii Radix). Zawiera ok. 20 alkaloidów izochinolinowych (m.in.: chelidonina, berberyna, chelerytryna, sangwinaryna, protopina i inne), kwasy organiczne (kwas chelidonowy, jabłkowy, cytrynowy) oraz pochodne kwasów fenolowych, saponiny, duże ilości soli wapniowych oraz enzymy proteolityczne.
Zbiór i suszenie: ziele (młode pędy) zbierać najlepiej w okresie kwitnienia w maju i czerwcu. Suszyć w podwyższonej temperaturze ok. 30 °.
Działanie: chelidonina wykazuje działanie rozkurczowe na drogi żółciowe, przewód pokarmowy i oskrzela oraz żółciopędne i słabe uspokajające. Chelerytryna i sangwinaryna wykazują działanie bakteriobójcze, pierwotniakobójcze, grzybobójcze, przeciwnowotworowe (chelidonina hamuje podziały komórek). Używany jest powszechnie jako lek usuwający brodawki (kurzajki) na skórze. Działanie to wiąże się z obecnością w soku chelidoniny.
Ciekawostki
Dym powstający ze spalonej rośliny ma własności owadobójcze. W starożytności używano tej rośliny do zwalczania robaków przewodu pokarmowego, a także jako pułapkę do łapania ryb i ptaków.

Glistnik Jaskółcze Ziele
Chelidonium majus

Glistnik jaskółcze ziele jest wieloletnią rośliną z rozgałęzionymi łodygami, która potrafi osiągnąć wysokość do 75 cm. Glistnik jaskółcze ziele należy do rodziny makowatych (Papaveraceae ). Glistnik posiada gładkie, głęboko wcięte lub karbowane liście. Zioło to kwitnie od kwietnia do września. Kwiaty glistnika są jasno-żółte, osiągające średnicę do 2 cm. Nasiona glistnika są czarne oraz błyszczące. Kiedy złamiemy jakąkolwiek część rośliny, wydzieli ona palący, lepki żółtawo-pomarańczowy sok z nieprzyjemnym zapachem. Glistnik jest rośliną trującą i leczniczą zarazem.

Łacińska nazwa chelidonium pochodzi od greckiego słowa „chelidon”, co znaczy jaskółka. Stare wierzenie mówi, że zioło to zakwitało wraz z przylotem jaskółek na wiosnę oraz przekwitało wtedy, kiedy jaskółki odlatywały; stąd nazywa się także jaskółczym zielem. Inna legenda mówi, że jaskółki używały soku zioła do wzmacniania wzroku swoich świeżoopierzonych piskląt. Sok z zioła w postaci kropel był rzeczywiście stosowany w leczeniu katarakty (zaćmy) u ludzi dawno temu. Obecnie nie jest to praktykowane.

Żółty kolor soku z glistnika był uznawany za znak boży przez zielarzy. Sok był środkiem leczniczym na wszelkie choroby związane z wątrobą. Mówi się, że żółty kolor jest korzystny dla wszystkich cierpiących na dolegliwości wątroby. Sok z glistnika jaskółczego ziela był również stosowany do usuwania brodawek oraz do zmiękczania modzeli (grube narośla na podeszwach stóp, często spowodowane noszeniem niewygodnego obuwia). Sok z zioła był także stosowany na inne problemy skórne, jak pryszcze, krosty czy pęcherzyki na skórze.

SUROWCE LECZNICZE

Części nadziemne, sok mleczny.
ZASTOSOWANIE

Sok z glistnika posiada silne właściwości podrażniające skórę. W medycynie ludowej sok z zioła był używany do usuwania kurzajek (dalej jest używany przez niektórych) oraz w leczeniu takich problemów skórnych, jak egzema i grzybica wywoływana przez dermatofity. W celu pozbycia się kurzajek wystarczyło posmarować wyciekającym sokiem ze złamanej łodygi glistnika taką kurzajkę czy brodawkę. Przed posmarowaniem kurzajki sokiem z glistnika, należało ją zmiękczyć, używając do tego ciepłej wody z mydłem.
Następnie kurzajkę delikatnie wycierano do sucha ręcznikiem. Kurzajka znikała bezpowrotnie po kilkunastu dniach. W dzisiejszych czasach glistnik jaskółcze ziele jest wykorzystywany głównie w produkcji żółtego barwnika do farbowania wełny.

HOMEOPATHY
Żółty sok z glistnika jaskółczego ziela jest dobry i pomocny w chorobach wątroby. W istocie rzeczy, sok jest trujący. Potocznie znany jako "ziele kurzajkowe", gdyż posiada on moc usuwania kurzajek. Glistnik jaskółcze ziele należy do tej samej rodziny roślin co mak. Środek leczniczy sporządzony z soku glistnika jest używany na dolegliwości związane z wątrobą oraz żółcią, np. na kamienie żółciowe, niestrawność, zapalenie wątroby czy żółtaczkę. Chory może odczuwać bóle w niższej części prawej łopatki ramienia, bóle żołądkowe, nudności, wymioty oraz możliwe rozszerzenie, rozdęcie górnego odcinka brzucha. Objawy brzuszne są zwykle łagodzone poprzez wypróżnienie się. Objawy są zwykle prawo-stronne. Zewnętrznie, środek leczniczy z soku glistnika jest używany do usuwania brodawek. Chorzy, którzy potrzebują tego środka leczniczego czują się ogólnie rozbici, wyglądają na cierpiących z powodu wątroby, mają nudności, są zdepresjonowani z tępym bólem głowy. Ich skóra jest żółtawo-ziemista.
Jedna stopa jest gorąca, druga zaś zimna w dotyku.

WYSTĘPOWANIE I UPRAWA

Glistnik jaskółcze ziele lubi rosnąć na dość wilgotnych glebach, zasobnych w azot. Zioło to porasta brzegi lasów, ścieżki, zarośla, rumowiska, możemy go spotkać w zaniedbanych ogrodach, pośród skał. Glistnik jaskółcze ziele występuje w Europie, północno-wschodniej Kanadzie, w Stanach Zjednoczonych, w północnej Afryce oraz w Azji.
Zioło można suszyć. Najlepsze są do tego młode pędy zbierane w okresiekwitnienia glistnika (kwiecień – wrzesień). Zioło suszyć najlepiej w podwyższonej temperaturze (około 30°C).

SKŁADNIKI

Glistnik jaskółcze ziele zawiera wirosobójcze alkaloidy, barwniki, karoteny, chelidoninę, olejek lotny, enzymy proteolityczne, sangwinarynę, sole mineralne, kwasy organiczne. Chelidonina oraz sangwinaryna są najważniejszymi substancjami chemicznymi glistnika. Posiadają one właściwości przeciwskurczowe, średnio narkotyczne oraz przeciwalergiczne. Chelidonina posiada właściwości przeciwnowotworowe, hamuje podział komórek.

UŻYCIE

Świeży sok: w przypadku zapalenia spojówek czy kurzajek na genitaliach, glistnika należy używać rozcieńczonego w gorącej wodzie (proporcja 1:20). W celu usunięcia brodawki, nakładać świeży sok z zioła na brodawkę dwa razy dziennie przez okres kilku dni. Całe zioło może być również wykorzystane jako papka na rany. Sok z glistnika może być także stosowany w postaci nalewki alkoholowej: brać 5 kropli, trzy razy dziennie z wodą lub stosować bezpośrednio na brodawkę, kurzajkę lub odcisk. Użycie zewnętrzne:
rozcieńczony sok w 1 szklance (250 ml) gotującej się wody w celu przemywania otwartych ran lub w przypadku zainfekowanych błon śluzowych.

Odwar sporządzony ze świeżego zioła:1 liść glistnika na 1 szklankę (250 ml) wody - trzy razy dziennie na oczyszczenie wątroby oraz pęcherzyka żółciowego. Można też dodać takie zioła jak, rumianek, miętę lub mniszek lekarski w celu wzmocnienia gorzkiego, palącego smaku glistnika.
Prowadzenie takiej kuracji przez okres około 3 tygodni jest wspaniałym sposobem na leczenie egzemy, łuszczycy, a nawet arteriosklerozy (twardnienie tętnic).

NALEWKA PRZECIW BRODAWKOM I KURZAJKĄ
10 g świeżo zmiażdżonego glistnika
1 szklanka (250 ml) octu winnego

Składniki zmieszać, umieścić w szklanym słoju i odstawić na jeden miesiąc z dala od światła. Potrząsać słojem co 2 – 3 dni. Odcedzić. Stosować nierozcieńczony płyn na brodawki dwa razy dziennie lub nasączyć tampon nalewką i umieścić go na kurzajce, przytrzymując bandażem. Tampon zmieniać regularnie na przestrzeni tygodniowej kuracji.
Nalewka może być stosowana wewnętrznie w proporcji 5 kropli na 1 szklanki (150 ml) wody przed trzecim posiłkiem dnia w celu oczyszczenia wątroby.