Borówka brusznica (Vaccinium vitis-idaea L.), nazywana także borówką czerwoną – gatunek rośliny wieloletniej z rodziny wrzosowatych (Ericaceae). Występuje w umiarkowanej i chłodnej strefie całej półkuli północnej. W Polsce jest pospolita zarówno na niżu, jak i w górach.Z sadowniczych roślin uprawnych do rodziny wrzosowatych należą: borówka wysoka, borówka brusznica i żurawina wielkoowocowa. Jedną z najczęstszych przyczyn niepowodzeń w uprawie tych gatunków w ogródkach jest nieodpowiednio dobrane i przygotowane stanowisko pod ich uprawę.

Morfologia
Pokrój
Lekko pokładająca się krzewinka, dorastająca do 15–25 cm wysokości, o obłych, delikatnie omszonych gałązkach wyrastających gęstymi kępkami. Posiada zdrewniałe, silnie rozgałęzione podziemne rozłogi.
Liście
Zimotrwałe, skórzaste, eliptyczne do odwrotnie jajowatych, o lekko podwiniętych brzegach, długości 10–25 mm. Strona wierzchnia ciemnozielona, błyszcząca, spodnia sinawozielonkawa, lekko matowa, o licznych ciemnych gruczołkach. Mają krótkie ogonki.

Kwiaty
Borówka brusznica - jagody Kwiaty
Zebrane w kwiatostan, tworzący grono, osadzone na krótkich szypułkach. Kolor biały z różowawym odcieniem do jasnoróżowych. Korona dzwonkowata, 4 - płatkowa, kielich błoniasty z 5 ząbkami, działki trójkątne, 8–10 pręcików. Znamię wystaje z kwiatu. Kwitnie od maja do lipca.
Owoce
Błyszcząca jagoda, początkowo białokremowa, w czasie dojrzewania czerwieniejąca. Owoce bardzo trwałe dzięki zawartości kwasu benzoesowego. Smak gorzko-kwaskowaty.
Ekologia
Gatunek subkontynentalny o zasięgu okołobiegunowym. Występuje w strefie klimatu umiarkowanego półkuli północnej od niżu, przez wyżyny do wyższych położeń górskich. Rośnie zarówno na podmokłych torfowiskach, wrzosowiskach jak i w borach świerkowych i suchych borach sosnowych. Roślina kwasolubna. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla klasy (Cl.) Vaccinio-Piceetea.

Zastosowanie
Roślina lecznicza
Surowiec zielarski: liście borówki - Folium Vitis idaeae, owoce - Fructus Vitis idaeae. Zawierają glikozydy: arbutynę, metyloarbutynę, erykolinę; kwasy organiczne, garbniki katechinowe, antocyjany, witaminy: B1, B2, PP, C.
Działanie: moczopędne, przeciwbiegunkowe, antyseptyczne i ściągające. Owoce działają regulująco na czynności trawienne, stosowane raczej jako środek dietetyczny.
Sztuka kulinarna: w Polsce, z owoców z dodatkiem gruszek robi się galaretki, które są niezastąpionym dodatkiem do ciemnych mięs i dziczyzny.
Galaretka borówkowa jest podstawą prawdziwego sosu Cumberland. Zmieszana z chrzanem, skórką pomarańczową i gruszkami z odmian o dużej liczbie komórek kamiennych (dających chropowaty posmak) jest podstawowym angielskim dodatkiem do dziczyzny. Dostępne w handlu sosy na ogół zawierają jako podstawę galaretkę porzeczkową, będąca namiastką borówkowej.
Tradycje: gałązki borówki brusznicy są używane do ozdabiania koszyczków wielkanocnych oraz zawartego w nich pożywienia.

Borówka brusznica podobnie jak pozostałe w/w gatunki udaje się na glebach lekkich, piaszczystych, przepuszczalnych i dostatecznie wilgotnych. Ponadto, musi to być gleba próchniczna, o wysokiej zawartości substancji organicznej i bardzo kwaśna. Optymalny zakres odczynu dla borówki brusznicy wynosi 3,5 - 4,5.
Przygotowanie gleby pod wiosenne nasadzenia przygotowujemy jesienią podobnie jak pod uprawę żurawiny.
Po posadzeniu, nie wolno zapomnieć o ściółkowaniu powierzchni gleby trocinami z drzew iglastych (przekompostowanymi), korą sosnową o grubości min. 5 cm.
Ma małe wymagania pokarmowe - na 10 m2 poletka wystarczy dawka 0,2 kg siarczanu amonowego (wiosną dzieląc dawkę na 2 części), 0,2 kg superfosfatu i 0,3 kg siarczanu potasu (jesienią).
Z zalecanych odmian borówki brusznicy to: "Runo Bielawskie", "Sussi", "Koralle".
Owoce borówki są bogate w pektyny, cukry, kwasy garbniki i witaminy. Usmażone z cukrem dają wykwintne konfitury podawane jako przystawka do mięs.

« poprzednia		następna »