Skrzyp polny (Equisetum arvense) – gatunek rośliny wieloletniej - należący do rodziny skrzypowatych. Występuje głównie w Europie, w Polsce jest rośliną bardzo pospolitą na terenie całego kraju, aż po niższe położenia górskie. Gatunek jest typem nomenklatorycznym rodzaju Equisetum. 2n = 216.
Pęd zarodnionośny
Pojawia się wczesną wiosną jest soczysty, wzniesiony i nierozgałęziony, ma wysokość 10–20 cm, przy średnicy 2–6 mm i zabarwienie jasnobrunatne lub czerwonawe. Na przekroju poprzecznym jest okrągły i ma lejkowato rozdęte pochwy (z 6–12 zasychającymi łuskami o kolorze od zielonawego do brunatnego). Na szczycie znajduje się jeden brunatny, tępo zakończony kłos zarodnionośny – sporofilostan, długości 1,5–3 cm. Wytwarzają się w nim (od marca do maja) zarodniki. Po ich dojrzeniu kłos ten obumiera.
Pęd płonny
Pojawia się pod koniec wiosny, ma wysokość do 40 cm. Jest zielony i okółkowo rozgałęziony, szorstki i żeberkowany (ma 6–19 żeberek). Pochwy są zielone z 6–18 czarniawymi ząbkami na szczycie z białym obrzeżeniem. Odgałęzienia są pojedyncze, z 4-5 głębokimi żeberkami i pochwami o 4-5 ząbkach.
Liście
Są bardzo drobne, występują na pędach w okółku, otaczając węzły i wzmacniając je. Na pędzie płonnym jest ich 6–18, mają kształt czarnych ząbków z białym obrzeżeniem. Długie,cienkie i członowane rozgałęzienia boczne wyrastające z okółka to nie liście, lecz pędy.
Kłącze
Długie, czołgające się, brunatnego koloru. Występują na nim bulwy pędowe, zawierające substancje zapasowe, z których roślina czerpie wczesną wiosną składniki potrzebne do wytworzenia pędu zarodnionośnego jeszcze przed rozpoczęciem fotosyntezy. Zwalczanie tego chwastu jest trudne, gdyż jego korzenie ułożone są piętrowo nawet poniżej 2 m głębokości i podzielone nawet na małe kawałki zakorzeniają się i wydają nowe pędy.
Biotop, wymagania
Podmokłe łąki, pola uprawne i ogrody, rowy, ugory, przydroża. Jest pospolitym chwastem i rośliną ruderalną. Najlepiej rozwija się na plantacjach roślin okopowych, szczególnie ziemniaków. Rośnie na glebach wilgotnych i świeżych, raczej kwaśnych (unika wapienia), zarówno piaszczystych, jak i gliniastych. Geofit. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Cl. Agropyretea.
Roślina trująca
W większych ilościach jest trujący dla zwierząt. Szczególnie wrażliwe na skrzyp polny są konie i świnie.
Roślina lecznicza:
Surowiec zielarski: ziele (Herba Equiseti) z pędów płonnych zawiera duże ilości rozpuszczalnej w wodzie krzemionki (10%), flawonoidy, saponiny sterole i inne.
Działanie: przede wszystkim remineralizujące,dostarczające organizmowi niezbędnych jonów oraz mikroelementów, ma właściwości moczopędne i przeciwzapalne. Krzemionka w nim zawarta zapobiega: tworzeniu się kamieni w układzie moczowym i miażdżycy. Odgrywa rolę w przemianie materii, wpływa na stan błon śluzowych. Wewnętrznie stosowany przy schorzeniach dróg moczowych, zewnętrznie przy stanach zapalnych. Przy dłuższej kuracji należy podawać jednocześnie witaminę B1, gdyż skrzyp zmniejsza jej stężenie w organizmie.
Zbiór i suszenie: zbiera się zielone pędy, ścinając je 5-10cm od ziemi przez całe lato i suszy w cieniu pod przykryciem w temp. do 60 °C, tak, by nie straciły zielonego koloru.
Formy podania:

Odwar: 1 łyżkę ziela zalać szklanką wody, gotować łagodnie przez 10-15min, po odcedzeniu pić ciepły 2-3 razy dziennie między posiłkami.
Jest używany do produkcji kosmetyków. Wpływa odmładzająco i wzmacniająco na skórę, powstrzymuje siwienie i wypadanie włosów. Niegdyś szorstkie pędy stosowane były do polerowania i czyszczenia.
Ziele skrzypu zalecane jest również dzieciom cierpiącym na nieżyty oskrzeli i astmę oskrzelową.
Zwalczanie

Skrzyp osłabiany jest przy starannej uprawie i ciągłym niszczeniu części nadziemnych (i w miarę możliwości podziemnych). Skuteczne jest zagłuszenie skrzypu przez uprawę roślin silnie zacieniających (np. łubin i pastewnych roślin strączkowych). Do osłabiania skrzypu stosować można także niektóre preparaty chwastobójcze.

Ziele skrzypu ma działanie: moczopędne, wzmacniające, przeciwkrwotoczne, uszczelniające naczynia krwionośne, krwiotwórcze, przeciwreumatyczne, pobudzające przemianę materii, przyspieszające gojenie, odtruwające, ściągające.
Związki krzemu utrzymują prawidłową elastyczność i odporność naskórka, błon śluzowych, tkanki łącznej i kości.
Krzemionka jest jednym ze składników organizmu, których ubywa z wiekiem. Dlatego leki zawierające skrzyp zaleca się często osobom starszym. Zapobiegają na przykład osteoporozie.

W przypadku długotrwałego podawania przetworów ze skrzypu należy przyjmować 1-2 razy dziennie witaminę B1.

Przetwory
Odwar z ziela skrzypu: W warunkach domowych stosuje się najczęściej odwar ze skrzypu polnego. W tym celu 2 łyżki stołowe ziela zalewa się dwiema szklankami wody i gotuje około 10 minut. Po odcedzeniu wypija się go pół szklanki, 3 razy dziennie między posiłkami.

« poprzednia		następna »